Stress voorkomen bij dementie

Stress voorkomen bij dementie kan dat wel?

Zodra je ziet en ervaart dat spanningen en stress bij mensen met dementie vaker voor komt dan voorheen, wil je deze het liefste voorkomen. Tenminste, dat is wat ik door de jaren heen heb gezien en ervaren. Als er een activiteit te spannend dreigt te worden schrappen we deze liever. “Dan maar niet doen, want er gaat al zo veel moeilijk.” Voor beide kanten is dit dan de oplossing.

Hoe is het wel mogelijk om stress te voorkomen bij dementie?

Stress is volgens mij vaak te voorkomen en zeker tot een minimum te beperken. Het meest simpel kan dit door een activiteit dan maar niet te doen. Alles zo veel mogelijk in het dagelijkse patroon houden.

Vroeger had men al de de 3R-en: rust, regelmaat en reinheid. Ook nu is dat bij mensen met dementie weer een vuistregel die ik vaak in mijn achterhoofd meeneem in de begeleiding.

Rust: niet te veel gedoe in de vorm van geluid en bewegingen. Dus de radio of televisie aan is lang niet voor iedereen prettig. Ook een gesprek is lang niet voor iedereen prettig. Vaker langskomen of even kijken helpt ook niet in de rust ervaring. Samen in een ruimte zijn zonder te veel van de ander te verwachten helpt wel. Dat geeft zelfs een veilig gevoel; er is iemand in de buurt én ik hoef niets, maar als er wel iets is en ik heb hulp nodig kan ik daarop rekenen.

Regelmaat: ingesleten patronen zijn de meest veilige situaties. Er is niets duidelijker dan altijd hetzelfde doen. Als er gaten in het geheugen vallen helpt het als er vaste structuren zijn. Van de dagelijkse levensbehoeften (wassen, aankleden, eten; alles wat we dagelijks moeten doen) tot de ingesleten patronen (bijvoorbeeld het kopje koffie bij het acht uur journaal of een sigaretje na het warme eten) geven dan een houvast door de dag heen.

Reinheid: hygiëne, schoon en heel. Vlekkeloos. Alles wat dit niet is leidt af. Kapotte of vieze kleding kan gaan ergeren omdat het niet zo hoort. Bij incontinentie is een natte broek of de geur ervan ook storend voor zowel degene die het betreft als de omgeving. Iets wat stoort leidt af van de rust en geeft daarmee onrust. Te veel onrust leidt op zijn beurt weer tot spanningen of stress, en die willen we voorkomen.

Helaas is het niet altijd mogelijk om stress te voorkomen. Soms moet er nu eenmaal iets wel gedaan worden ook al weet je van te voren dat dit spanningen oplevert. Als dit iets eenmaligs is geeft dit minder gedoe dan bij iets wat dagelijks is zoals wassen en aankleden. Voor iets wat dagelijks is zou ik zeggen neem de rust, wees als hulp niet ongeduldig en leg rustig uit wat de volgende stap is. Stap voor stap benoemen, bij bijvoorbeeld het aankleden, helpt meer dan het grote geheel benoemen.

Voor iets eenmaligs is het ook van belang om te benoemen wat er gaat gebeuren en wat het resultaat daar van is. Als iemand een afspraak bij de dokter heeft zou ik eerder vertellen wat hiervan het (gewenste) resultaat is in plaats van de klacht te benoemen.

Dus bij een verstopt oor benoemen dat even laten kijken naar het oor, en misschien uitspuiten, helpt om elkaar dan weer beter te kunnen verstaan in plaats van dat er vuil in het oor zit. Waarom? Omdat bij dementie mensen zich vaak dom voelen en denken te falen als er iets niet gaat zoals het zou moeten. En falen is ook weer een reden voor spanning en dus stress…

Zolang mensen nog kunnen benoemen wat ze denken, voelen en ervaren is er makkelijk op in te springen dan wanneer je hier maar naar moet gissen. Door de jaren heen heb ik veel gehoord en begrepen dat veiligheid een belangrijk gevoel is. Je veilig voelen bij een ander, geborgenheid ervaren en op iemand kunnen leunen; wie wil dit niet?!

Ontstress, omdat ontspanning, rust en genieten voor iedereen normaal zou moeten zijn!